Συνέντευξη στη συγγραφέα Ιωάννα Γκανέτσα παραχώρησε η Μαρία Θεοδωράκη.
Η ευκαιρία γι’ αυτή τη συνέντευξη δόθηκε στη διάρκεια της παρουσίας της Μάρω Θεοδωράκη στον Πολυχώρο τέχνης Πρεβέντη, στη Λάρισα, καλεσμένη της Μαρίας Κρίκα και του βιβλιοπωλείου Γραμμή λίγε μέρες πριν, όταν πραγματοποιήθηκε Ημερίδα για τη Δυσλεξία, με αφορμή το βιβλίο της «Μια παράξενη κυρία που τη λένε δυσλεξία» από της Εκδόσεις Έναστρον. Στο χώρο της μουσικής και της συγγραφής από… κούνια, αεικίνητη και με μεγάλη αγάπη για τα παιδιά και τον κόσμο τους, η Μάρω Θεοδωράκη είναι η Μάρω Θεοδωράκη! Η συζήτησή μας στις οθόνες σας.
Με τόσα ερεθίσματα στο οικογενειακό σας περιβάλλον, νομίζω ότι για σας η ενασχόληση με την τέχνη ήταν μονόδρομος. Γιατί επιλέξατε τη μουσική ως βάση σπουδών σας σε σχέση με ένα οποιοδήποτε άλλο είδος τέχνης; Ήταν η κλήση σας, ήταν αυτό που σας που σας έλκυε περισσότερο;
Η μουσική υπάρχει στην ζωή μου από την εμβρυική ηλικία! Από τα πέντε μου χρόνια είμαι παραμάσχαλα με ένα πιάνο , να παίζω, να διδάσκω, να τραγουδώ , να συνθέτω, να πειραματίζομαι. Ήταν μονόδρομος για μένα στην εξέλιξή μου και η μουσική και οι μουσικές σπουδές. Δίχως αυτή θα ήμουν άδεια.
Ωστόσο, με 2 δυνατές πένες μέσα στο ίδιο σπίτι, ήταν μάλλον αδύνατο να μην παρασυρθείτε από τη μαγεία της γραφής και των λέξεων οπότε μετράτε πλέον πάνω από 58 βιβλία, παιδικά βιβλία. Γιατί, λοιπόν, παιδικό και όχι κάποιο άλλο είδους;
Φέτος συμπληρώνω τους 60 τίτλους βιβλίων κι είμαι πολύ συγκινημένη για όλα αυτά τα χιλιόμετρα συγγραφικής δράσης. Τα 55 από αυτά τα βιβλία αφορούν τα παιδιά. Μέσα από την συγγραφή για παιδιά μπαίνω σε μια παιδικότητα, ήσυχη κι ανάλαφρη, την οποία δεν συναντώ συχνά στην καθημερινότητα μου. Με γοητεύει η παιδική ηλικία, ο κόσμος των παιδιών και η συγγραφική διαδικασία σε αυτόν τον κόσμο χρωματίζεται με απόλαυση και χαρά.
Τα βιβλία σας δίνουν έμφαση στο συναίσθημα είτε γιατί το παιδί το βιώνει είτε γιατί πρέπει να το διαχειρίζεται. Πόσο σημαντικό θεωρείτε ότι είναι το συναίσθημα και γιατί οι άνθρωποι δυσκολεύονται να επενδύσουν σε αυτό;
Επιδιώκω να γράφω ιστορίες που να βοηθούν στην ανάπτυξη της συναισθηματικής νοημοσύνης των παιδιών. Ιστορίες που σηματοδοτούν στο παιδί πως να διαχειριστεί τα συναισθήματά του αλλά και το πως να μπει στην θέση του άλλου. Ιστορίες που καλλιεργούν την αρετή της ενσυναίσθησης. Μια έννοια που “φοριέται” πολύ στις μέρες μας αλλά που εφαρμόζεται λίγο. Δεν θέλω να διδάσκω τους μικρούς μου αναγνώστες αλλά να τους κατευθύνω προβάλλοντας αξίες όπως είναι η φιλία, η αγάπη, η αρετή, ο εθελοντισμός, η συμπόρευση κ.α.
Ζούμε σε μια εποχή που ενώ η γνώση θα έπρεπε να κάνει τόσο τις οικογένειες όσο και την κοινωνία πιο ευαίσθητες και πιο ώριμες σε ό,τι αφορά τα παιδιά, βλέπουμε ότι υπάρχει ακόμη δυσκολία. Πού νομίζετε ότι οφείλεται αυτό;
Ο σπόρος της γνώσης πρέπει να μπολιαστεί σε μικρή ηλικία έτσι ώστε να μεγαλώσει, να θεριέψει και να γίνει ένα δέντρο με γερές ρίζες. Αυτό το δέντρο θα μας προστατεύει πάντα με τα κλαδιά και τα φύλλα του. Γιατί η γνώση είναι προστασία, είναι δύναμη, είναι φως. Η γνώση έχει στοιχεία από σοφία και αγάπη. Κι αυτή την σοφία ο γονιός συχνά τη βάζει στην άκρη. Δεν την επιζητά. Όσο πιο πολλά μαθαίνουμε τόσο περισσότερα κατανοούμε. Για μένα αυτό είναι ένα σπουδαίο ζητούμενο που η βάση του βρίσκεται στην παιδική ηλικία.
Ποια η δύναμη του βιβλίου και πόσο μπορεί να αλλάξει τις καταστάσεις της καθημερινότητας η ανάγνωση του είτε ως διαδικασία (ανάγνωσης) είτε ως περιεχόμενο;
Η δύναμη και η δυναμική του βιβλίου είναι ξεχωριστή και ανεκτίμητη. Το βιβλίο ανοίγει νέους ορίζοντες στα παιδιά καλλιεργώντας το συναισθηματικό και γνωστικό τους πεδίο. Η ανάγνωση παιδικών βιβλίων, ακόμα κι από τη βρεφική ηλικία, δίνει σε κάθε παιδί τη δυνατότητα να αναπτύξει τη γλώσσα και την επικοινωνία. Μέσα από τις ιστορίες, τις λέξεις και τις έννοιες που αναγνωρίζει, το παιδί αντλεί πληροφορίες για την καθημερινότητα, την πραγμάτωσή του, τον κόσμο, την ίδια την ζωή. Αναμφίβολα το βιβλίο αποτελεί κίνητρο και ερέθισμα στην καθημερινότητα ενός παιδιού.
Ποιο χαρακτηριστικό των παιδιών θα θέλατε να έχουν οι μεγάλοι και γιατί, θεωρείτε, είναι κάτι που το χάνουν οι άνθρωποι καθώς μεγαλώνουν;
Θεωρώ πως η παιδική ηλικία είναι η πιο σημαντική στη ζωή ενός ανθρώπου. Στην διάρκειά της πραγματοποιούνται κατακτήσεις απαραίτητες για την εξέλιξη του ανθρώπου. Αυτό και μόνο την κάνει σπουδαία. Τα παιδιά έχουν άλλη σχέση με τον χρόνο. Ζούνε το τώρα. Ζούνε την στιγμή χωρίς να δίνουν ενέργεια στο αύριο όπως κάνει ο ενήλικας. Αφοσιώνονται στο παιχνίδι τους λες και δεν υπάρχει αύριο. Και αυτό είναι μαγικό!
Ο Δήμητρης, ο νέος μικρός σας ήρωας, στο βιβλίο «Μια παράξενη κυρία που τη λένε δυσλεξία» που κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Έναστρον είναι ένα παιδί που έχει δυσλεξία, μία από τις πολλές δυσκολίες που πια μπορούμε να ανιχνεύσουμε, να διαγνώσουμε. Συνεχίζουμε, ωστόσο, περισσότερο να μιλάμε για αυτές τις δυσκολίες και να μην προσπαθούμε -στην Ελλάδα- τουλάχιστον να τις εξαλείψουμε. Ποια θεωρείτε ότι είναι τα επόμενα βήματα που πρέπει να γίνουν προς αυτή την κατεύθυνση —βήματα που αν με ρωτάτε θα έπρεπε να γίνουν.. χθες.
Αυτό που έπρεπε να είχε γίνει χθες είναι να έχουμε πετάξει στα σκουπίδια τις ταμπέλες! Την ταμπέλα του τεμπέλη, του κακού μαθητή, του άτακτου, του ενοχλητικού. Οι ταμπέλες που εδώ και πολλές δεκαετίες στιγματίζουν παιδικές ψυχές. Ψυχές που όσο μεγαλώνουν κουβαλούν την ταμπέλα της δυσλειτουργίας και στην ενήλικη ζωή τους. Όταν κολλάμε την ταμπέλα σε έναν άνθρωπο, σε ένα παιδί , τότε αυτόματα δεν το σεβόμαστε. Ας σεβόμαστε λοιπόν τον συνάνθρώπό μας στην διαφορετικότητα. Η Δυσλεξία είναι μια μαθησιακή δυσκολία που έχει λύση. Δεν είναι αρρώστια ούτε επιδημία! Σε κάθε μαθησιακή δυσκολία ο γονιός κι ο εκπαιδευτικός οφείλει να είναι δίπλα στο παιδί με σεβασμό και συμπόρευση.
Όταν η κυρία Μαίρη, η δασκάλα του Δημήτρη, κατάλαβε ότι ο Δημήτρης έχει δυσλεξία δεν τον μάλωσε επειδή δυσκολευόταν, τον μάλωσε επειδή δεν θεωρούσε τον εαυτό του ένα κανονικό παιδί, ένα παιδί όπως όλα τα υπόλοιπα που έχουν αντίστοιχα μικρές ή μεγάλες δυσκολίες. Πόσο σημαντική είναι η ενθάρρυνση και η επιβράβευση ενός παιδιού; Είναι το ίδιο ή ακόμη πιο σημαντικά και από την ίδια τη βοήθεια που μπορεί να προσφέρουμε σε ένα παιδί;
Τα παιδιά με μαθησιακές δυσκολίες απογοητεύονται εύκολα και υποφέρουν όταν το περιβάλλον τους δεν είναι υποστηρικτικό. Συχνά οι γονείς χωρίς να έχουν γνώση για αυτό το ζήτημα είτε βρίσκουν δικαιολογίες για να το αποφύγουν είτε πνίγονται μέσα στις ενοχές. Πρέπει να ζητήσουν βοήθεια από ειδικούς θεραπευτές, λογοθεραπευτές, παιδαγωγούς οι οποίοι θα κατευθύνουν και θα ενθαρρύνουν όπως ακριβώς η κυρία Μαίρη στην ιστορία μου. Όταν ανοίξει ο δρόμος τότε αυτά τα παιδιά μεταμορφώνονται και ανθίζουν όπως τους αξίζει.
Πώς μπορούμε να εξαλείψουμε αρνητικές αντιδράσεις ή συμπεριφορές από όλους όσους ασχολούνται με τα παιδιά είτε είναι δάσκαλοι, γονείς, φορείς, τα ίδια τα παιδιά, απέναντι σε αυτά τα παιδιά που έχουν μια δυσκολία η οποία ενοχλεί γιατί απλώς «σκοντάφτει» επάνω στο ελληνικό σύστημα διδασκαλίας;
Η εκπαιδευτική παρέμβαση στην δυσλεξία έχει πολλές απαιτήσεις. Θεωρώ ότι γίνονται βήματα, όμως μικρά. Χρειάζεται επιμόρφωση ξανά και ξανά έτσι ώστε να αντιμετωπίζεται και επιστημονικά και παιδαγωγικά με πιο ορθό τρόπο. Ο δάσκαλος πρέπει να είναι σε θέση να επιστρατεύει τεχνικές μάθησης που θα διευκολύνουν το παιδί έτσι ώστε να μην γεύεται συνεχώς την σχολική αποτυχία.
Πόσο σημαντική είναι η φαντασία, κάτι που έχει σε μεγάλο βαθμό τόσο ο Δημήτρης της ιστορίας όσο και πολλά άλλα δυσλεκτικά παιδιά και γιατί εκλείπει σε μεγάλο βαθμό στις μέρες μας;
Η φαντασία είναι μια ικανότητα να σχηματίζουμε νέες εικόνες και ιδέες. Στην ανάπτυξη των παιδιών η φαντασία συνδέεται με την κριτική σκέψη. Άρα η φαντασία στο παιδί είναι το αλάτι των δεξιοτήτων του. Αλλιώς η ζωή τους είναι άγευστη και σκληρή. Για να κατανοηθεί η πραγματικότητα, χρειάζεται η φαντασία!
Ποιος είναι ο κύριος στόχος σας σαν συγγραφέας, να διηγηθείτε, να γαλουχήσετε, να εκφράσετε ανησυχίες, να ενθαρρύνετε τις νέες γενιές;
Να υποψιάζω, να ενθαρρύνω, να φωτίζω .
Κλείνοντας, από όλα τα βιβλία σας ποια φράση πρόταση μικρού σας ήρωα είναι αυτή που θα θέλατε να μοιραστείτε με τους αναγνώστες;
Ο Δημήτρη μας λέει λοιπόν…
Να πιστεύω σε μένα – Να προσπαθώ – Να μην φοβάμαι – Να ζητάω βοήθεια όταν την χρειάζομαι!