Συνέντευξη στη συγγραφέα Ιωάννα Γκανέτσα
Η Μαριάννα Τουμασάτου, πέρα από μια αποδεδειγμένα εξαιρετική ηθοποιός με πολλές τηλεοπτικές και θεατρικές επιτυχίες στο ενεργητικό της, είναι μια προσωπικότητα που πάντα κέρδιζε την προσοχή μου στις συνεντεύξεις που τύχαινε να παρακολουθήσω ή να διαβάσω. Όταν έκλεισα εισιτήριο για την παράσταση «Το μπουφάν της Χάρλευ ή πάλι καλά», το οποίο έρχεται στην πόλη της Λάρισας Σάββατο 20 και Κυριακή 21 Απριλίου, στη Δημοτική Πινακοθήκη, ενστικτωδώς, αν και δεν είμαι δημοσιογράφος, ένιωσα πως ήθελα να είναι μια από εκείνες τις συνεντεύξεις που θα ήταν τιμή μου να έχω στο ενεργητικό μου. Κάνοντας την απομαγνητοφώνηση της, χρειάστηκε να ακούσω τη φωνή της ξανά και ξανά. Εκπέμπει ακεραιότητα και ευαισθησία, χαρακτηριστικά που –όπως θα διαπιστώσετε παρακάτω- βγαίνουν και στη συζήτηση. Πόσο ελπιδοφόρο είναι –αλήθεια- όταν κάποιοι άνθρωποι είναι τόσο ωραίοι όσο φαίνονται. Ωραίοι ως άνθρωποι. Τόσο ωραίοι που λες «κρίμα που πρέπει να σταματήσουμε εδώ, πόσα να χωρέσουν σε ένα κείμενο!»
Ο θεατρικός μονόλογος «Το μπουφάν της Χάρλευ ή πάλι καλά» του Βασίλη Κοτσικονούρη διαπραγματεύεται το ασυμβίβαστο της νεότητας με τον συμβιβασμό της μεγαλύτερης ηλικίας. Από την μια έχουμε τον επαναστάτη γιο, από την άλλη έχουμε την κλασική ελληνίδα μάνα, μια αλληλεπίδραση και σύγκρουση δυο κόσμων. Πόσο δύσκολο είναι για τη μάνα να βάλει το μπουφάν της ελευθερίας; Και πόσο φταίνε οι προηγούμενες γενιές για το γεγονός ότι οι γονείς δεν μπαίνουν στη θέση του παιδιού τους, ενώ κάποτε υπήρξαν νέοι;
Η συγκεκριμένη μάνα δεν έβαλε ποτέ το μπουφάν επί της ουσίας. Η μια γενιά δεν ακούει την άλλη γιατί η προηγούμενη γενιά συνήθως νομίζει ότι τα ξέρει όλα. Είναι αυτό που συχνά λένε «έλα βρε κι εγώ τι έπαθα που το έκανα αυτό;» και έχουν πάθει πολλά, ίσως πρέπει να πάνε και σε ψυχολόγο – τι εννοώ- όλοι οι άνθρωποι από αυτά που έχουμε βιώσει εμείς στη γενιά μας θα έπρεπε να προστατέψουμε τα παιδιά μας. Οι περισσότεροι τα υπερασπίζονται, χωρίς λόγο, γιατί μόνο αυτό ξέρουν ίσως, γιατί δεν πάει ο νους τους ότι αυτό ίσως τελικά δεν τους έκανε καλό. Ένας συνδυασμός εγωισμού και φόβου να μην πάθουν τίποτα τα παιδιά μας μάς οδηγεί να μην τα ακούμε συχνά, ενώ θα έπρεπε να τα ακούμε… πολύ. Να αφουγκραζόμαστε πολύ αυτό που έχουν να πουν, αυτό που έχουν να «βγάλουν» από πάνω τους και τι πιο σημαντικό από το να το «φορτώσουν» στο γονιό κι εκείνος να το ακούσει, να το «κουβαλήσει» και να του δώσει την ελευθερία να πάει παρακάτω. Η αλήθεια είναι ότι όλοι φοβόμαστε μην πάθουν τίποτα τα παιδιά μας κι έτσι κωφεύουμε.
Πολύς κόσμος θα ταυτιστεί με τα λόγια αυτής της μάνας στη διάρκεια του έργου –κάποιοι ίσως όχι, σίγουρα ωστόσο θα νιώσουν. Σε πιο βαθμό, θεωρείτε ότι εσείς προσωπικά, ταυτίζεστε με τα λόγια της μάνας που υποδύεστε;
Νομίζω ότι όλοι οι άνθρωποι μπορούμε να βρούμε κοινά και διαφορετικά σε κάθε ρόλο. Να ταυτιστούμε με κάθε ρόλο είτε προς αποφυγήν είτε ακουμπώντας τον. Ταυτίζομαι σε πολλά, αλλά είναι μίξεις από το καθένα, δεν είναι ένα ατόφιο χαρακτηριστικό.
Ο ρόλος που υποδύεστε έχει γέλιο, περνά στο δάκρυ, ξαναγυρνά στο γέλιο, ξανά στο δάκρυ, πόσο εύκολο ή δύσκολο είναι, μιας και έχετε πάρα πολλά χρόνια στο σανίδι, να μπαίνετε σε αυτή τη διαδικασία μετάλλαξης κάθε φορά που έχετε παράσταση –γιατί μιλάμε για έναν μονόλογο που ουσιαστικά είστε για σχεδόν μια ώρα επάνω στη σκηνή μόνη σας.
Είναι τόσο λυτρωτικό, είναι ένα κείμενο τόσο σπουδαίο, είναι μια παράσταση που πραγματικά σκηνοθετήθηκε με έναν τρόπο που με απελευθερώνει στο να νιώθω και στο να υπάρχω, που έχω τόση ευτυχία κι ας μια ψυχολογική αστάθεια γιατί παλινδρομεί το συναίσθημα αυτής της γυναίκας και μαζί παλινδρομεί και το δικό μου βεβαίως.
Στην σκηνή επάνω υπάρχει και μια ομπρέλα –τη σκηνοθεσία υπογράφει ο σκηνοθέτης, ηθοποιός και σύζυγός σας, κ. Αλέξανδρος Σταύρου. Έχει προφανώς τον δικό της ρόλο. Μπορείτε να μοιραστείτε μαζί μας τι συμβολίζει αυτή η ομπρέλα;
Είναι η παρέα της, το αποκούμπι της, η προστασία της, η φίλη της, η μοναξιά της, όλα. Είναι σαν να έχει φτιάξει έναν άνθρωπο σε αυτή την ομπρέλα, χωρίς να συμβαίνει κάτι ιδιαίτερο πάνω στη σκηνή με αυτή. Χρησιμοποιείται αλλά είναι πώς νιώθει η ηρωίδα με αυτή την ομπρέλα και επιπλέον λειτουργεί και πραγματικά χρηστικά ως τρόπος προστασίας καθώς η παράσταση ξεκινά με βροχή.
Εκτός της βροχής, λοιπόν, που ακούγεται υπάρχει και μουσική της παράστασης, την οποία έχει επιμεληθεί ο Στέφανος Αδάμης, η σκηνογραφία έχει γίνει από τον Ντέβιντ Νεγρίν, οι φωτισμοί είναι της Κατερίνας Μαραγκουδάκη. Εκτός από την ερμηνεία, η οποία είναι σαφώς το σημαντικότερο κομμάτι μιας παράστασης, πόσο σημαντικά είναι όλα αυτά για να ολοκληρωθεί μια παράσταση; Δίνουν περισσότερη δυναμική;
Κατ’ εμέ είναι απαραίτητα. Δεν νιώθω ποτέ έτοιμη, αν δεν υπάρχουν όλα αυτά στα χέρια μου. Για μένα έχει πάρα πολύ μεγάλη σημασία το να είναι έτοιμα τα σκηνικά, τα φώτα, η μουσική. Νομίζω η τελειωτική δύναμη της υποκριτικής έγκειται ακριβώς σε αυτό.
Όπως προκύπτει κατά τη διάρκεια του έργου, ο γιος της ιστορίας, κάποια στιγμή, κάνει μια επιλογή. Είμαστε οι επιλογές μας τελικά;
Είμαστε όσο μπορούμε οι επιλογές μας. Επιλογή ήταν να πάρουν τρένο τα παιδιά, δεν ήταν επιλογή τους να πεθάνουν. Όσο περνάει από το χέρι μας είμαστε οι επιλογές μας, όταν δεν περνά από το χέρι μας, αντιμετωπίζουμε τις ανάγκες μας -που γίνονται επιλογές. Μια μάνα, ένας πατέρας που δεν έχει να ταΐσει το παιδί του δεν είναι επιλογή, αν δεν μπορεί να βρει δουλειά όμως…
Πόσο θεωρείτε ότι το Εγώ είναι τροχοπέδη στις επιλογές μας, στις σχέσεις μας με τους ανθρώπους;
Για όλα τα επίπεδα είναι τροχοπέδη το Εγώ. Το εγώ είναι μια βλακεία. Ο εγωισμός είναι μια βλακεία και τίποτε άλλο.
Είστε από εκείνους τους ανθρώπους που τους πήρε χρόνια να συμφιλιωθούν και να αποτινάξουν από πάνω τους το κεφαλαίο Ε από το Εγώ;
Μου πήρε καιρό, όχι τόσο από εγωισμό όσο από ξεροκεφαλιά. Επέμενα πολύ συχνά για πολλά πράγματα, με αποτέλεσμα η ξεροκεφαλιά μου –η οποία προφανώς καθοδηγείτο από το εγώ μου- να με ταλαιπωρήσει πολλά χρόνια, μέχρι να το καταλάβω και φαντάζομαι ότι ακόμη και τώρα που το έχω καταλάβει κάποιες βλακείες θα κάνω κατά καιρούς, δε γίνεται.
Τι κρατά από ένα γονιό ένα παιδί μεγαλώνοντας κι αν είναι η δική σας αγωνία σαν μαμά αν το παιδί μας θα κρατήσει αυτό ή θα μείνει ίσως τελικά σε άλλα πράγματα που θα προσπαθήσετε να του μεταδώσετε με τον τρόπο σας.
Την αγάπη κρατά, νομίζω. Η κόρη μου είναι ένα παιδί με έντονη ενσυναίσθηση. Έχουμε σωθεί από πολλά.
Έχετε παίξει σε πολύ μεγάλη θεατρική γκάμα. Ποιο θέατρο αγαπάτε πιο πού, το σύγχρονο ή το κλασικό;
Το θέατρο, όπως κι αν είναι. Πράσινο, μπλε, λαχανί, δε με νοιάζει.
Σκέφτεστε τη σύνταξη;
Δε θα έλεγα όχι. Σκέφτομαι να την πάρω, μιας και τη δικαιούμαι. Αυτό δε σημαίνει ότι θα πάψω να δουλεύω όσο είμαι στα καλά μου. Γιατί οι άνθρωποι στο σανίδι επάνω πρέπει να είμαστε λίγο καλύτερα από το καλά για να είμαστε εντάξει, όταν φτάνει η ώρα της κανονικής σύνταξης εννοώ.
Έχετε κι άλλα χρόνια μπροστά σας, λοιπόν… υπάρχει κάποιο έργο, κάποια ηρωίδα που δεν έχετε ακόμη παίξει και φλερτάρετε πάντα μαζί της, θέλετε δηλαδή κάποια στιγμή να παίξετε;
Υπάρχει ένας ρόλος αλλά δεν νομίζω ότι πια είναι εύκολο, αν και σε αυτά τα θέατρα μπορείς να παίξεις και πιο μεγάλος, δεν παίζει τόσο μεγάλο ρόλο όπως στο σύγχρονο θέατρο. Λατρεύω την Ανδρομάχη στις Τρωάδες. Αυτό που είχα όνειρο και δεν έγινε ποτέ ήταν η νύφη από τον ματωμένο γάμο. Το επόμενο που ήθελα να παίξω είναι αυτό που παίζω τώρα «Το μπουφάν της Χάρλευ ή πάλι καλά», το οποίο το είχα μεγάλο μεράκι και εφόσον το κατάφερα, έχει γίνει ένα πολύ μεγάλο όνειρό μου πραγματικότητα και είμαι ευτυχής γι’ αυτό.
Μιας και πιάσαμε τα ανεκπλήρωτα του θεάτρου, υπάρχουν άλλα πράγματα στη ζωή σας που θα θέλατε κάποια στιγμή να πραγματοποιηθούν;
Θα ήθελα να υπάρχει ελευθερία, ισότητα, αξιοπρέπεια, να φροντίζονται τα παιδιά και να ζουν ως παιδιά και όχι ως ενήλικες, να μην χρειάζεται να δουλεύουν στην παιδική τους ηλικία, να μη χρειάζεται τα παιδιά να κάνουν όλα αυτά που αναγκάζονται να κάνουν. Σήμερα άκουσα στο ραδιόφωνο ότι πρόκειται περί 6000 παιδιών που δεν έχουν στέγη στην Ελλάδα. Είναι πολύ σκληρό, είναι πολύ μεγάλο νούμερο για την ελληνική πραγματικότητα. Αυτά είναι ανεκπλήρωτα όνειρα, να βλέπω τα παιδιά να μεγαλώνουν ως παιδιά. Να μην απειλούνται από πολέμους -γιατί δεν είναι μόνο τα ελληνόπουλα παιδιά, είναι κι άλλα παιδιά. Κι εμείς, όπως τα έχουν κάνει με την Ουκρανία, μπορεί να μπλεχτούμε κι εμείς σε κανέναν πολεμάκο να μας βρίσκεται αλλά όλα τα παιδιά του κόσμου πρέπει να ζουν σαν παιδιά, να μην πνίγονται στις βάρκες.
Σας ακούω πολύ ευαισθητοποιημένη. Ασχολείστε, βοηθάτε σε κάποιον φορέα με κάποιο τρόπο;
Είμαι στην Διεθνή Αμνηστία, στην Greenpeace, είμαι όπου μπορώ να είμαι και όπου μπορώ να βοηθήσω. Είμαι στο MeToo, στο Ίδρυμα Τζένη Καρέζη -το οποίο είναι μονάδα ανακουφιστικής αγωγής και αφορά όλους τους χρόνια πάσχοντες ασθενείς, προκειμένου να έχουν μια αξιοπρεπή ζωή. Όλα αυτά τα χρόνια προσπαθώ να στηρίζω την ιατρό και καθηγήτρια Ανακουφιστικής Αγωγής Ιατρικής Σχολής ΕΚΠΑ Κυριακή Μυστακίδου, είναι του Αρεταίειου Πανεπιστημίου, δεν είναι μια τυχαία ομάδα αυτή του Ιδρύματος.
Είστε και δωρήτρια οργάνων και σώματος. Ήταν πάντα μια επιθυμία σας ή προέκυψε με τα χρόνια;
Δεν του είχα δώσει τόσο μεγάλη σημασία. Εγώ απλώς όταν έγινα δεκαοκτώ, ήθελα να κάνω κάτι που θεωρούσα ότι ήταν απόφαση ενήλικης ζωής και πήρα αυτή την απόφαση, χωρίς να θεωρώ ότι κάνω κάτι σημαντικό. Θεωρώ ότι δεν το χρειάζομαι το σώμα μου «κατόπιν εορτής» και το παραδίδω να πιάσει τόπο. Αυτό, τίποτε άλλο.
Θα βλέπαμε τον εαυτό σας σε κάποια πολιτική θέση στο μέλλον, δεδομένου ότι είστε τόσο ευαισθητοποιημένη για τόσα πολλά θέματα;
Ναι, την έχω σκεφτεί την πολιτική. Στην παρούσα φάση δεν θα λειτουργήσω ενεργά αλλά είναι στα πράγματα που θα μπορούσα να κάνω γιατί αγαπώ την πολιτική, αγαπώ την πραγματικότητα που δημιουργείται και πρέπει να συμμετέχουμε σε αυτή γιατί είτε είσαι στη μια πλευρά είτε είσαι στην άλλη, ενδιαμέσως είσαι στο ρεύμα και δεν είναι καλό.
Είναι τελικά όλος ο κόσμος μια σκηνή θεάτρου;
Μακάρι να ήταν όλος ο κόσμος μια σκηνή θεάτρου. Καλά θα ήταν, γιατί το θέατρο δε λέει ψέματα. Το θέατρο λέει την αλήθεια κάποιου ανθρώπου που στην πραγματικότητα συνήθως δεν υπάρχει αλλά δεν λέει ψέματα το θέατρο. Οι θεατρίνοι δεν λένε ψέματα, λένε μια άλλη αλήθεια. Οπότε μακάρι να ήταν σκηνή η ζωή.
Κλείνοντας υπάρχουν κάποια λόγια της πρωταγωνίστριας της παράστασης που θα θέλατε να μοιραστείτε με τους αναγνώστες, λόγια που είναι και δικά σας αγαπημένα;
«Ίσως το καλός άνθρωπος να μετράει πιο πολύ. Ίσως να είναι το μόνο που μένει έξω από τη λάσπη».
Για περισσότερες πληροφορίες σχετικά με την παράσταση: https://tinealarissa.gr/2024/04/14/%cf%84%ce%bf-%ce%bc%cf%80%ce%bf%cf%85%cf%86%ce%ac%ce%bd-%cf%84%ce%bf%cf%85-%cf%84%ce%b7%cf%82-%cf%87%ce%ac%cf%81%ce%bb%ce%b5%cf%8b-%ce%ae-%cf%80%ce%ac%ce%bb%ce%b9-%ce%ba%ce%b1%ce%bb%ce%ac/