Του Δημήτριου Γερογιάννη, MD, Ορθοπαιδικού χειρουργού – Αθλητίατρου, Επιμελητή Β΄ ορθοπαιδικής κλινικής, ΙΑΣΩ Θεσσαλίας με εξειδίκευση στη χειρουργική ώμου και αγκώνα ( post C.C.T Fellowship) στη Μ. Βρετανία*
Τι είναι το στροφικό ή τενόντιο πέταλο;
O όρος «στροφικό πέταλο» του ώμου περιγράφει μια ομάδα τεσσάρων μυών και τενόντων, οι οποίοι «αγκαλιάζουν» την κεφαλή του βραχιονίου.
Οι βασικές λειτουργίες των στροφέων είναι δύο: η στροφή του άνω άκρου του ώμου (εξού και η ονομασία τους) και η σταθεροποίηση της κεφαλής του βραχιονίου απέναντι από την ωμογλύνη (η πλευρά της ωμοπλάτης) προκειμένου να σηκώσουμε το χέρι μας πάνω από το επίπεδο του ώμου.
Τι είναι η ρήξη του τενοντίου πετάλου;
Ρήξεις του τενοντίου πετάλου αποτελούν μία από της συχνότερες αιτίες πόνου στον ώμο και συμβαίνουν όταν υπάρχει μια διατομή στις τενόντιες ίνες και οι τένοντες απομακρύνονται από το οστό του βραχίονα.
Μία ρήξη μπορεί να προκύψει από υπερβολική χρήση ή κάποιο οξύ τραυματισμό. Ο τένοντας που τραυματίζεται συχνότερα είναι ο υπερακάνθιος.
Οι ρήξεις διακρίνονται σε Μερικές ρήξεις: Με μια ατελή ή μερικού πάχους ρήξη, ένα τμήμα του τένοντα εξακολουθεί να προσκολλάται ως ένα βαθμό στο οστό του βραχιονίου και Πλήρους πάχους ρήξεις, όπου ο τένοντας αποσπάται εντελώς από το οστό.
Ένα ατύχημα, όπως η πτώση, μπορεί να οδηγήσει σε μια οξεία ρήξη των τενόντων του στροφικού πετάλου.
Συνηθέστερα, οι ρήξεις του στροφικού πετάλου συμβαίνουν με την πάροδο του χρόνου καθώς ο τένοντας φθείρεται με την ηλικία και τη χρήση (εκφυλιστική ρήξη). Τα άτομα άνω των 40 διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο.
Ποια είναι τα συμπτώματα της ρήξης του στροφικού πετάλου και πώς γίνεται η διάγνωση;
Οι οξείες ρήξεις από ατυχήματα προκαλούν άμεσο, έντονο πόνο στον ώμο και αδυναμία στο χέρι. Στην περίπτωση των εκφυλιστικών ρήξεων, μπορεί να υπάρχει ήπιος πόνος που βελτιώνεται με παυσίπονα.
Με την πάροδο του χρόνου, ο πόνος χειροτερεύει και τα αναλγητικά δεν βοηθούν. Δεν έχουν όλοι οι ασθενείς πόνο, αλλά οι περισσότεροι άνθρωποι έχουν κάποιο βαθμό αδυναμίας στον ώμο τους.
Ενδείξεις ρήξεων περιστροφικού πετάλου αποτελούν η δυσκολία και ο πόνος που προκαλείται κατά την ανύψωση του χεριού σας, πόνος στον ώμο που επιδεινώνεται τη νύχτα ή όταν ξεκουράζετε το χέρι, αδυναμία ώμου να σηκώσει αντικείμενα.
Για τη διάγνωση μιας ρήξης τενοντίου πέταλου έκτος από την κλινική εξέταση απαιτείται και μία απεικονιστική εξέταση για την επιβεβαίωση της. Η εξέταση η οποία συστήνεται είναι η μαγνητική τομογραφία η οποία μας δίνει τις περισσότερες πληροφορίες τόσο όσο αφορά τα χαρακτηριστικά της ρήξης αλλά και για πιθανές άλλες συνυπάρχουσες βλάβες.
Ποιες είναι οι μη χειρουργικές θεραπείες για τις ρήξεις του τενοντίου πετάλου;
Οι ρήξεις του τενοντίου πετάλου δεν επουλώνονται μόνες τους χωρίς χειρουργική επέμβαση, αλλά ηλικιωμένοι ασθενείς με μειωμένες λειτουργικές απαιτήσεις μπορούν να βελτιώσουν και να μειώσουν τον πόνο με μη χειρουργική θεραπεία ενισχύοντας τους μύες των ώμων τους.
Οι συντηρητικές θεραπείες περιλαμβάνουν: ξεκούραση, τροποποίηση ή/και διακοπή ορισμένων εργασιών ή αθλημάτων για κάποιο χρονικό διάστημα, τη χρήση μη στεροειδών αντιφλεγμονωδών φαρμάκων (ΜΣΑΦ) για την ελαχιστοποίηση του πόνου και της φλεγμονής, φυσικοθεραπεία και ενέσεις στεροειδών ή βιολογικών παραγόντων για ανακούφιση από τον πόνο.
Πώς θεραπεύεται χειρουργικά η ρήξη του τενοντίου πετάλου;
Ο ορθοπεδικός χειρουργός μπορεί να συστήσει χειρουργική επέμβαση εάν έχετε πλήρη ρήξη ή όταν σε περιπτώσεις μερικών ρήξεων οι συντηρητικές θεραπείες αποτύχουν.
Μπορεί επίσης να χειρουργηθείτε άμεσα και σε περιπτώσεις μερικής ρήξης αν αυτή αφορά πάνω από το 50% του πάχους του τένοντα ή εάν η δουλειά σας ή τα αθλητικά σας ενδιαφέροντα επηρεάζουν τον ώμο.
Οι επεμβάσεις του στροφικού πετάλου με τις νεότερες τεχνικές γίνονται πλέον αρθροσκοπικά μέσω μικρών τομών των 5 χιλιοστών. Επιστρέφετε σπίτι την ίδια ή την επόμενη μέρα, αλλά η συνολική ανάκαμψη μετά από αυτή τη χειρουργική επέμβαση μπορεί να διαρκέσει μήνες.
Ορισμένες ρήξεις είναι αδύνατο να συρραφούν λόγω του μεγέθους τους, της χρονιότητας της ρήξης ή και της ατροφίας του μυός. Σε αυτές τις περιπτώσεις μπορεί να χρησιμοποιηθούν τεχνητά μοσχεύματα προκειμένου να καλυφθεί το κενό που έχει δημιουργηθεί στους τένοντες (superior capsular reconstruction).
Ένας άλλος τρόπος αντιμετώπισης αυτών των μη επιδιορθώσιμων ρήξεων ειδικά σε νεότερους ασθενείς είναι η τενοντομεταφορά των «γειτονικών» τενόντων, που στοχεύει στη χρήση ενός υγιούς μυός, που θα «εκπαιδευτεί» στη νέα του θέση και θα υποκαταστήσει τη λειτουργία των εκφυλισμένων και αδύνατων ιστών.
Τέλος, όταν μία χρόνια ρήξη του τενοντίου πετάλου έχει παραμεληθεί και έχει οδηγήσει σε αρθρίτιδα του ώμου, δυσκολεύοντας την κίνηση του ώμου σε όλα τα επίπεδα, είναι αναγκαία η πραγματοποίηση ανοιχτών επεμβάσεων για αντικατάσταση της άρθρωσης με μεταλλικές προθέσεις.
Η ανάστροφη ολική αρθροπλαστική είναι μια τέτοια επέμβαση, κατά την οποία γίνεται η αλλαγή των αρθρικών επιφανειών με τρόπο που να επιτρέπει την κίνηση του ώμου παρά την αδυναμία των στροφέων. Έτσι, αποκαθίσταται η λειτουργικότητα του άνω άκρου και ο ασθενής απαλλάσσεται από τον πόνο.
Τι κάνω μετά το χειρουργείο μιας ρήξης τενοντίου πετάλου;
Η τροποποίηση της δραστηριότητας, η χρήση απλών παυσίπονων, μη στεροειδών αντιφλεγμονωδών φαρμάκων και ζεστών ή κρύων επιθεμάτων, καθώς και η φυσικοθεραπεία μπορούν να βελτιώσουν τον πόνο και τη λειτουργικότητα.
Πρακτικά, η θεραπεία συμπληρώνεται με πρόγραμμα αποκατάστασης που έχει σκοπό την ανάκτηση του εύρους κίνησης της άρθρωσης του ώμου, αλλά και τη μυϊκή ενδυνάμωση των παρακείμενων μυών.
Ο χρόνος της αποκατάστασης ποικίλει ανάλογα με την βαρύτητα των βλαβών και τις λειτουργικές απαιτήσεις του ασθενούς.
Έτσι, ενώ η επιστροφή σε καθημερινές δραστηριότητες και σε εργασία γραφείου γίνεται σχετικά άμεσα, η επιστροφή σε βαριά χειρωνακτική εργασία και σε αθλητικές δραστηριότητες γίνεται εντός τριών έως έξι μηνών μετά την επέμβαση.
Γιατί έχει σημασία η εξειδίκευση στη χειρουργική ώμου
Ο ώμος είναι η άρθρωση με το μεγαλύτερο εύρος κίνησης στο ανθρώπινο σώμα και αυτό έχει ως αποτέλεσμα η χειρουργική του ώμου αλλά και η αποκατάσταση της φυσιολογικής λειτουργίας του να είναι αρκετά απαιτητική.
Είναι επίσης αρκετά νεότερη σε σχέση για παράδειγμα με τη χειρουργική του γόνατος και του ισχίου, το οποίο έχει ως αποτέλεσμα τα τελευταία χρόνια να έχουν γίνει άλματα προόδου τόσο στις τεχνικές όσο και στα υλικά που χρησιμοποιούνται.
Η σημασία της εξειδίκευσης (shoulder fellowship) στη χειρουργική ώμου έχει αναδειχθεί από πολλές μελέτες σε Αμερική και Ευρώπη καθώς οι ασθενείς με παθήσεις ώμου που χειρουργήθηκαν από εξειδικευμένους χειρουργούς (fellowship trained) είχαν σημαντικά καλύτερο κλινικό αποτέλεσμα, λιγότερες επιπλοκές και μικρότερη πιθανότητα να χρειαστούν δεύτερο χειρουργείο στον ώμο τους σε σχέση με τους ασθενείς που χειρουργήθηκαν από ορθοπαιδικούς χωρίς εξειδίκευση.
Για περισσότερες πληροφορίες, καλέστε στο 2410 996000 και επισκεφθείτε τη Β΄ ορθοπαιδική κλινική, ΙΑΣΩ Θεσσαλίας.
