Συνέντευξη στην Ιωάννα Γκανέτσα
Το “Havana End” (Εκδόσεις 24 Γράμματα) είναι το πρώτο βιβλίο του Βάϊου Γκαλημάνα. Γεννημένος στη Στοκχόλμη, κάτοικος Καρδίτσας και -διαβάζοντας το βιβλίο του- θα πω και πολίτης του κόσμου, αποφάσισε εκτός από φυσικοθεραπευτής να γίνει και θεραπευτής του δικού του ψυχικού κόσμου –το γράψιμο είναι πρωτίστως αυτοθεραπεία και στη συνέχεια του κοινού που θα επιλέξει να διαβάσει την κοσμοπολίτική, γεμάτη δράση ιστορία του. Αστυνομική πλοκή, εσωτερική πάλη και ντόμινο εξελίξεων σε λάτιν ρυθμούς και ένα κοκτέιλ λέξεων… χωρίς (;) τέλος. Havana End.
Πρωτοπρόσωπη γραφή για τον αστυνομικό Εστέβαν Βιγιαφράνκα. Ήταν επιλογή μετά από σκέψη ή άφησες τον ήρωα να «μπει» μέσα σου και να πεις την ιστορία του εξ ονόματός του;
Ξεκάθαρα το δεύτερο, με την διαφορά ότι, όπως η συγγραφή προχωρούσε, συνειδητοποίησα ότι ο ήρωας μου, ο αστυνόμος Εστέβαν Βιγιαφράνκα, πάντα «υπήρχε» μέσα μου. Ο πρωταγωνιστής μου έχει τον δικό του ηθικό κώδικα και αποφασίζει να τον εφαρμόσει, ενώ είναι σε μόνιμο διάλογο με τον εσωτερικό του δαίμονα. Ταυτίστηκα μαζί του και συνέβη το εξής παράδοξο: Χωρίς να συμφωνώ με τις πεποιθήσεις του και τον τρόπο που αξιολογεί ανθρώπους και καταστάσεις, ένιωθα ότι αν δεν είχα γεννηθεί στην Σουηδία από έλληνες γονείς, αλλά στην Κούβα, τότε το Havana End θα ήταν αυτοβιογραφία.
Κούβα, στην μετά εμπάργκο εποχή. Δεδομένου ότι έχω ταξιδέψει, μπορώ να πω με βεβαιότητα ότι την περιγράφεις εξαιρετικά καλά, οπότε να υποθέσω ότι την έχεις επισκεφθεί κι εσύ ή ήταν άλλοι οι λόγοι επιλογής της ως κύριο τόπο εξέλιξης του μύθου;
Επισκέφτηκα το νησί αρκετά χρόνια πριν την συγγραφή του βιβλίου. Πολλοί τουρίστες λένε ότι το ταξίδι τους στην Κούβα ήταν σαν μια επίσκεψη σε ζωντανό μουσείο. Εγώ όμως ένιωσα ότι επισκέφτηκα μια παράλληλη διάσταση.
Η παρουσία του Γκουαντάναμο- της βάσης των ΗΠΑ στο νησί- όπου κανείς δεν ξέρει τι πραγματικά συμβαίνει, είναι βασικός πυλώνας της πλοκής του βιβλίου. Επίσης, η τοποθέτηση της αφετηρίας της πλοκής στο μέλλον, στην μετά εμπάργκο εποχή για την Κούβα, -σε ένα, δυο… πέντε χρόνια- μου επέτρεψε να μυθοπλάσω πιο ελεύθερα.
Το Μεξικό και η Κολομβία μπαίνουν επίσης στο παιχνίδι της δράσης. Για άνθρωπος του Βορρά, μπήκες με το πρώτο σου βιβλίο στα βαθιά νερά της λατινικής Αμερικής. Λάτρης της, λοιπόν, ή θεωρείς ότι τέτοια σενάρια είναι πιο ρεαλιστικό να εκτυλίσσονται σε τέτοια μέρη, γνωστά για την ροπή τους στην παρανομία και τη διαπλοκή;
Είμαι ιστοριολάγνος γενικότερα, και η τραγική ιστορία της Λατινικής Αμερικής πάντα με γοήτευε. Η τοποθέτηση της πλοκής σε αυτές της χώρες έχει κι ένα μεγάλο πλεονέκτημα: Η τεχνολογική τους καθυστέρηση, η χύμα λειτουργία των θεσμών και η διαφθορά -καλλιεργημένη και εφαρμοσμένη και από εξωγενείς παράγοντες-, καθιστά το τεχνολογικό κομμάτι μιας αστυνομικής πλοκής πιο απλό, δηλαδή χρειάστηκε από μέρους μου λιγότερη έρευνα. Καθώς η ιστορία του βιβλίου εξελίσσεται εμπλέκεται όμως η μισή υφήλιος.
Ο Βιγιαφράνκα είναι ένας άνθρωπος αιρετικός, με δικό του ηθικό κώδικα και δικούς του εσωτερικούς δαίμονες. Η σύγχρονη αστυνομική λογοτεχνία προτιμά πλέον τέτοιους χαρακτήρες, τρωτούς και δυνατούς την ίδια στιγμή. Είναι, θεωρείς ο μόνος ρεαλιστικός τρόπος να ισορροπεί κάποιος που κινείται μεταξύ του κόσμου και του υποκόσμου;
Η μητέρα του πρωταγωνιστή μου είναι μια μυστηριώδης Σκωτσέζα μετανάστρια στην Κούβα και έχει μεταφέρει ατόφιο στον πρωταγωνιστή μου τον εσωτερικό δαίμονά της. Ο Εστέβαν Βιγιαφράνκα ποτέ δεν είναι σίγουρος αν οι πράξεις του είναι δικές του η του δαίμονά του. Ο πρωταγωνιστής μου στρέφεται στον υπόκοσμο όταν ο κανονικός κόσμος τον προδίδει και στρέφεται εναντίον του.
Πιστεύω πως αυτού του είδους οι χαρακτήρες στην αστυνομική λογοτεχνία έχουν πλεονέκτημα σε σύγκριση με επίπεδους χαρακτήρες αστυνομικών άλλων εποχών.
Πέραν της πλοκής, ο Βιγιαφράνκα βρίσκεται συχνά αντιμέτωπος με τον ίδιο του τον εαυτό. Ο εσωτερικός διάλογος είναι έντονος και σε αρκετά σημεία βαθιά φιλοσοφικός. Να υποθέσω λοιπόν ότι ασπάζεσαι την τεχνική της αστυνομικής λογοτεχνίας του Βορρά μιας και έζησες μεγάλο μέρος της ζωής σου εκεί;
Εκτός από τεχνική της αστυνομικής λογοτεχνίας του Βορρά, πρωτίστως πρόκειται για την Σκανδιναβική Θεώρηση των Πραγμάτων: Είμαστε προϊόντα ή υποπροϊόντα των εμπειριών μας, και όλοι μας εμπεριέχουμε ένα Κτήνος εν υπνώσει. Υπό την επήρεια και τον έλεγχο του πολιτισμού, -ο Νίτσε το έχει περιγράψει καλύτερα από οποιονδήποτε άλλον- ελέγχουμε το Κτήνος. Κάποιοι από εμάς ίσως και να συνομιλούμε μαζί του, όπως ο Εστέβαν Βιγιαφράνκα. Είμαστε όμως σαν νάρκες που με το κατάλληλο πάτημα θα απελευθερωθεί αυτό το Κτήνος. Όμως, -κομβικό σημείο του βιβλίου μου- ένα Κτήνος ίσως εμπεριέχει κι έναν Άγιο εν υπνώσει. Ένας καλός μου φίλος με συγκίνησε όταν είπε ότι το Havana End του θύμισε αρχαία ελληνική τραγωδία.
Ένα βιβλίο σελίδων με άφθονη δράση και συνεχείς ανατροπές. Φοβήθηκες τον όγκο του; Θα παρέλειπες κάτι αν σου δινόταν η ευκαιρία ή ίσως θα πρόσθετες ακόμη περισσότερη, μιας και πότε άραγε είναι αρκετή;
Δεν θα αφαιρούσα τίποτα. Όλα έχουν τη θέση του και είναι αλληλένδετα.
Θα δοκίμαζες κάποια στιγμή να γράψεις βιβλίο με κεντρική ηρωίδα μια γυναίκα αστυνομικό;
Το έχω σκεφτεί. Αν δε, ήταν ελληνίδα, και λαμβάνονταςυπόψη τον μισογυνισμό και την καθυστέρηση στην πατρίδα μας, θα είχε ιδιαίτερο ενδιαφέρον το σμίλευμα του χαρακτήρα και της ποιότητας της ηρωίδας.
Αν το βιβλίο σου γινόταν ταινία, ποιος ηθοποιός θεωρείς ότι θα ενσάρκωνε ιδανικά τον Βιγιαφράνκα;
Ειλικρινά δεν ξέρω. Θα πρέπει να είναι 32-35 χρονών, και δεδομένου ότι το παρατσούκλι του από τα Κουβανικά ΜΜΕ είναι «Ρόκσταρ» και «Επιβήτορ», θα πρέπει να είναι εκκωφαντικά ωραίος.
Ενδιαφέρον –σκοτεινός- χαρακτήρας είναι και ο «Αρχηγός», βαρόνος της κοκαΐνης που ζει στη ζούγκλα του Αμαζονίου. Θα έγραφες κάποια στιγμή ένα βιβλίο με κεντρικό ήρωα έναν «κακό»;
Ο «Αρχηγός» με την απόλυτα επιβλητική του παρουσία και την εσωτερικότητα της φωνής του εξουσιάζει-μαγεύει τους πάντες γύρω του. Πρότυπο για τον «Αρχηγό» είχα τον Κουρτς στο Η Καρδιά του Σκότους του Joseph Conrad. Δύσκολα όμως θα είχα για κεντρικό ήρωα έναν καθαρόαιμο κακό. Θα μου αποστερούσε πολλά συγγραφικά «εργαλεία». Έναν «κακό» που μεταλλάσσεται, όμως, και προβληματίζει τον αναγνώστη για τα όρια μεταξύ καλού και κακού, ίσως.
Με αφορμή την προδοσία του Σβένσκ, έτερου χαρακτήρα του βιβλίου, για χάρη μιας γυναίκας, τι γνώμη έχεις γι’ αυτή; Είσαι απόλυτος ή έχει και η προδοσία αποχρώσεις;
Όπως και η ομορφιά, έτσι και η έννοια της προδοσίας συχνά βρίσκεται στα μάτια του παρατηρητή ή του θύματος. Αν κάποιος/κάποια μας προδώσει διότι οι συνθήκες άλλαξαν δραματικά για τον ίδιο/ ίδια, άλλα όχι για εμάς; Για να το θέσω στην κόψη στου ξυραφιού: Τι κάνεις όταν προδίδεις είτε αυτόν/αυτήν που αγαπάς είτε τον εαυτό σου;
Πότε να αναμένουμε το επόμενο συγγραφικό σου βήμα; Θα παραμείνεις πιστός στο αστυνομικό είδος; Θα είναι μια ευκαιρία να ταξιδέψουμε σε πιο ψυχρά μέρη ή θα συνεχίσεις στο λατινικό σκηνικό που τόσο καλά έχτισες στο πρώτο βιβλίο κρατώντας ίσως τον ίδιο κεντρικό ήρωα;
Θα παραμείνω πιστός στο αστυνομικό είδος με ψυχολογικές και μυθιστορηματικές προεκτάσεις. Στο επόμενο βιβλίο συνδυάζω τα «ψυχρά μέρη» με την ελληνική επαρχία, και πιστεύω ότι θα έχει ενδιαφέρον.
Το δεύτερο σκέλος της ερώτησή σου θα το αφήσω να αιωρείται.
Κλείνοντας, δώσε μας μια αγαπημένη φράση σου ή στιγμή από το βιβλίο.
Η πρώτη φράση του βιβλίου:
Αν δεν ήμουν αστυνομικός θα ήμουν δολοφόνος.
